Hoe wordt een speelplek ontworpen?
De buitenruimte wordt tegenwoordig heel professioneel vorm gegeven, waarbij oplossingen voor hittestress en watermanagement een belangrijk punt op de agenda zijn, ook op speelplekken. Er worden bewuste keuzes gemaakt voor duurzame materialen en groen wordt geïntegreerd in het ontwerp. Dit zien we in de openbare ruimte, maar ook op schoolpleinen.
Maar, we beseffen niet altijd voldoende welke waarde speel- en sportplekken hebben in onze samenleving. De afgelopen jaren is heel duidelijk geworden hoe waardevol onze openbare ruimte is. Daarom zijn maatregelen zoals vergroening, hittestressbestrijding en watermanagement enorm belangrijk. Maar dit geeft antwoord op ‘hoe’ ontworpen wordt. Niet op de hoofdvraag: waarom. Wat is het doel?
Waarom wordt een speelplek ontworpen?
Waarom richten we schoolpleinen in? Waarom stelt een gemeente jaarlijks budget beschikbaar voor speel- en sport voorzieningen? Aandacht voor hittestres en watermanagement zijn zeker erg zinvol. Maar dit is niet het hoofddoel van een schoolplein of speelvoorziening.
We richten schoolpleinen en speelvoorzieningen in voor de ‘gaaf en cool’ van de kinderen. Kinderen spelen vanuit een intrinsieke motivatie, anders had dit wel ‘les’ geheten. Het is aan ons als speelplekinrichter om kinderen tot spelen uit te dagen. En te verleiden om hun grenzen te verleggen!
Motorische ontwikkeling
Spelen voor iedereen, omdat het leuk is… Dat is vrij vertaald onze visie. Maar hoe geven we daar invulling aan? En hoe doen we dat anders dan anderen?
Het eerste deel wat we hier naar voren brengen is de motorische ontwikkeling van kinderen. Of eigenlijk die van iedereen. Niet zozeer door het aanbieden van een speeltoestel, maar door de gedachte en het concept achter dat speeltoestel.
Waar let je bijvoorbeeld op als je een speelplek inricht en speeltoestellen bekijkt? Een veel gehoord antwoord is de verschillende speelfuncties zoals: veren, wippen, duikelen, kabelen, zwaaien, draaien, schieten, gooien, verstoppen, (samen) verblijven, klimmen, glijden, balanceren etc. En dat klopt uiteraard. Zeker bewoners bij buurtparticipaties en professionele ontwerpers noemen dit vaak. Maar is een speelplek dan goed ontworpen als er veel speelfuncties zijn? Voor de één ja, voor Lappset… nee.
Ontwikkeling door speelwaarde toe te voegen
Zou het niet mooi zijn als toestellen meer bieden dan alleen de speelfuncties? En ook echt speelwaarde toevoegen? De speelwaarde zorgt uiteindelijk voor de ontwikkeling. Motorische ontwikkeling is belangrijk, zeker wanneer kinderen in de leeftijdsgroep 6+ terecht komen. Je daagt deze kinderen uit door hoogte of beweging aan het spel toe te voegen. Met alleen boomstammen, wilgentenenhutjes en heuvels verleiden we deze doelgroep niet meer. Zij willen die kriebel in de buik wanneer het spannend wordt. Durf ik dit of toch (nog) niet? Als volwassenen noemen we dat groei, uitdaging, grenzen verleggen of ontwikkeling. Kinderen noemen dat gewoon gaaf, cool en vet. Geen kind speelt om zich te ontwikkelen, maar een kind ontwikkelt zich wel door te spelen.
Klimmen is een speelfunctie die bijvoorbeeld de speelwaarde ‘kracht’ ontwikkelt én ruimtelijke ontwikkeling en ritmiek. Balanceren is een speelfunctie die ook speelwaarde kan realiseren.
Maar hoe maak je nou een speelplek uitdagend voor kinderen? En creëer je tegelijkertijd speelwaarde in toestellen? Om speelwaarde toe te voegen is het belangrijk om te weten hoe het menselijk lichaam werkt. Zo houdt iemand balans door middel van drie verschillende mechanismen. Als eerste je horizon. Met je horizon bepaal je of je recht staat en heb je balans. Als tweede hou je balans met je tenen. Zonder tenen vallen we om. Als laatste ons vestibulaire systeem. Dit is een uiterst verfijnd samenspel tussen ons evenwichtsorgaan, ons zicht en het “spiergevoel”. Wij noemen dit ook wel de waterpas bij je oren.
Wanneer we het hebben over de speelfunctie ‘balanceren’ in een speeltoestel, willen we dat alle drie de mechanismen gestimuleerd worden en ontwikkelen. Een gaaf speeltoestel dat ontworpen is met deze gedachte, zorgt voor motorische ontwikkeling bij kinderen zonder dat ze het door hebben. Gewoon omdat spelen leuk is.
De waarde van spelen
Waarom is spelen zo belangrijk? Lichaamsbeweging beïnvloed op jonge leeftijd de factoren die conditie en motorische vaardigheden verbeteren. Waar je op latere leeftijd veel profijt van hebt. Factoren die de conditie beïnvloeden zijn uithoudingsvermogen, kracht, mobiliteit en snelheid. Daarnaast zijn er factoren die de motorische vaardigheden beïnvloeden. Dit zijn balans, vermogen om het ritme te volgen, ruimtewaarnemingsvermogen, vermogen om kracht, tijd en ruimte te beheersen, aanpassingsvermogen, reactietijd en combineringsvermogen. Stuk voor stuk belangrijke vaardigheden. Door een kind uit te dagen tijdens het spelen wordt dit onbewust aangeleerd.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Op de hoogte blijven van wat we doen en hoe we dat samen kunnen doen? Schrijf je in! Door je voorkeuren door te geven kunnen we je gerichter op de hoogte houden over jouw interesses.
Met het invullen geef ik Lappset toestemming om mij e-mailberichten over bedrijfs- of productupdates te sturen. Lappset heeft een privacybeleid dat in overeenstemming is met de AVG-wetgeving.