Onderzoek naar uitdagende speelplekken
Wat maakt een speelplek écht uitnodigend voor kinderen om actief te spelen? Met die vraag startte het Mulier Instituut in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een uitgebreid onderzoek. Lappset Nederland werkte als partner mee aan dit project en leverde expertise vanuit onze jarenlange ervaring in het ontwerpen van speelomgevingen die uitdagen, activeren en verbinden.
Het onderzoek geeft inzicht in de factoren die bijdragen aan het stimuleren van buitenspelen bij kinderen van 4 tot en met 12 jaar. Naast literatuuronderzoek en gesprekken met professionals, spraken de onderzoekers ook met kinderen zelf. Uit de resultaten blijkt dat de inrichting van een speelplek veel verschil maakt: variatie, uitdaging, ruimte en sociale mogelijkheden zijn cruciaal. Tegelijkertijd is het ontwerp slechts één onderdeel in een complex samenspel van factoren dat buitenspelen beïnvloedt.
Lees het volledige onderzoeksrapport “Uitdagende speelplekken voor kinderen” op de website van het Mulier Instituut.
Waarom uitdagend spelen belangrijk is
Uitdagende speelplekken doen veel meer dan alleen vermaken. Ze dragen op verschillende manieren bij aan de ontwikkeling van kinderen:
- Beweging en gezondheid: kinderen die veel buiten spelen zijn actiever, fitter en hebben meer energie
- Motorische ontwikkeling: variatie in spel bevordert vaardigheden in o.a. balans, coördinatie, kracht en behendigheid
- Mentale gezondheid: buitenspelen vermindert stress en spanning, en versterkt het zelfvertrouwen
- Sociaal-emotionele groei: kinderen leren samenwerken, omgaan met risico’s, conflicten oplossen en hun grenzen verkennen
- Creativiteit en autonomie: fantasiespel stimuleert probleemoplossend denken en geeft ruimte voor eigen initiatief
Een goed ingerichte speelplek ondersteunt dus niet alleen het spel, maar het hele kind.
Belangrijkste factoren die buitenspelen stimuleren
Volgens het onderzoek van het Mulier Instituut zijn er in totaal 199 factoren die invloed hebben op buitenspelen, waarvan er achttien specifiek gaan over de inrichting van speelplekken. Juist deze fysieke elementen zijn essentieel voor gemeenten en ontwerpers bij het creëren van een aantrekkelijke speelomgeving. Wat vooral opvalt: kinderen willen speelplekken die hen uitdagen, verrassen en waar ze steeds opnieuw iets nieuws kunnen beleven.
De variatie in speelmogelijkheden blijkt hierin doorslaggevend. Niet alleen de aanwezigheid van speeltoestellen speelt een rol, maar ook de manier waarop verschillende elementen samenkomen. Denk aan:
- Wisselende hoogtes en ondergronden
- Ruimte voor zowel actie als rust
- Elementen om op te klimmen, schommelen of rollen
- Open plekken om te fietsen of balsporten te spelen
- Natuurlijke materialen zoals zand, hout en gras
Daarnaast waarderen kinderen plekken waar ze kunnen ‘chillen’ — bijvoorbeeld op nestschommels of zitplekken. Ook voor ouders zijn comfortabele zitplaatsen belangrijk, zeker als ze toezicht houden. Professionals benoemen bovendien dat grotere speelplekken, die centraal in de buurt liggen en meerdere functies combineren, vaak aantrekkelijker zijn dan kleine, uniforme speelplekken.
Wat kinderen aanspreekt is duidelijk: uitdaging, afwisseling, vrijheid én de mogelijkheid om samen te spelen. En juist dát zijn de factoren die een doordacht ontwerp moet combineren.
Van visie naar inrichting: zo ontwerp je een uitdagende speelplek
Een uitdagende speelplek vraagt om variatie, balans en slimme indeling. Combineer zones voor actie, fantasie en rust. Denk aan klimtoestellen, open ruimtes en natuurlijke elementen zoals zand of hout. Zorg ook voor duidelijke afbakening, zodat spelvormen elkaar niet in de weg zitten. Kies bewust voor diversiteit in speelwaarden, passend bij de behoeften van verschillende leeftijden. Ontwerp vanuit het grotere geheel: een speelplek hoeft niet alles te bieden, als de wijk als totaal maar gevarieerd is.
Hoe wij een speeltuin ontwerpen De cruciale rol van onze ontwerpers
Kinderen spelen langer op plekken met variatie in spelvormen.
Kinderen weten wat ze willen: het belang van participatie
Kinderen zijn de experts van hun eigen spel. Toch worden ze nog te weinig betrokken bij het ontwerp van speelplekken. Het onderzoek laat zien dat speelplekken beter aansluiten op de behoeften van kinderen wanneer zij actief meedenken, meebeslissen en hun mening geven. Echte participatie zorgt voor plekken die meer worden gebruikt én meer plezier opleveren.
Participatie met Lappset Ontdek participatietool ‘Spelen in je buurt’
Uitdaging en sociale interactie zijn cruciaal voor speelplezier.
Een speelvriendelijke buurt gaat verder dan de speelplek
Een goede speelplek is belangrijk, maar buitenspelen begint al op de stoep. Kinderen spelen overal: op pleinen, grasvelden en zelfs in de straat. Het onderzoek benadrukt dat een speelvriendelijke omgeving méér is dan één leuke speelplek. Denk aan veilige looproutes, voldoende ruimte, overzicht en sociale ontmoetingsplekken. Door de hele openbare ruimte mee te nemen in het ontwerp, ontstaat een wijk waar spelen vanzelfsprekend is. Gemeenten kunnen hierin het verschil maken door ruimte te geven aan spontaan en vrij spel.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Op de hoogte blijven van wat we doen en hoe we dat samen kunnen doen? Schrijf je in! Door je voorkeuren door te geven kunnen we je gerichter op de hoogte houden over jouw interesses.
"*" geeft vereiste velden aan
Met het invullen geef ik Lappset toestemming om mij e-mailberichten over bedrijfs- of productupdates te sturen. Lappset heeft een privacybeleid dat in overeenstemming is met de AVG-wetgeving.